Tóm tắt chi tiết Thông tư 26/2025/TT-BTC – Quy định liên quan đến xây dựng

1. Tổng quan Thông tư 26/2025/TT-BTC

Thông tư 26/2025/TT-BTC, ban hành ngày 20/5/2025 bởi Bộ Tài chính, bãi bỏ hai thông tư cũ: 107/2007/TT-BTC (quản lý vốn giải phóng mặt bằng, tái định cư) và 231/2012/TT-BTC (quản lý vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015). Văn bản này cập nhật quy định về quản lý, thanh toán, và quyết toán vốn đầu tư công trong lĩnh vực xây dựng và giao thông, phù hợp với Luật Đầu tư công 2024, Luật Xây dựng 2014, và các nghị định liên quan (34/2016/NĐ-CP, 59/2024/NĐ-CP, 154/2020/NĐ-CP, 85/2025/NĐ-CP, 99/2021/NĐ-CP). Mục tiêu là tinh giản quy trình, đảm bảo minh bạch, hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước, đặc biệt trong các dự án xây dựng cơ bản.

2. Phạm vi và chủ thể điều chỉnh

2.1 Phạm vi điều chỉnh

Thông tư áp dụng cho các hoạt động quản lý, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước, tập trung vào các dự án xây dựng cơ bản, giao thông, và hạ tầng kỹ thuật.

2.2 Chủ thể liên quan

Chủ đầu tư: Quản lý dự án sử dụng vốn ngân sách.
Ban Quản lý Dự án (BQLDA): Đại diện chủ đầu tư, giám sát tài chính, lập hồ sơ thanh toán.
Cơ quan tài chính các cấp: Thẩm tra, phê duyệt hồ sơ thanh toán và quyết toán.
Đơn vị tư vấn, giám sát, nhà thầu: Cung cấp hồ sơ tài chính, thực hiện nghiệm thu công trình.
Cơ quan kiểm toán, thanh tra: Kiểm tra, giám sát tính hợp pháp của việc sử dụng vốn.

3. Nội dung chính liên quan đến xây dựng

Bãi bỏ các thông tư cũ

Thông tư 107/2007/TT-BTC (07/9/2007): Hủy quy định về quản lý, thanh toán vốn giải phóng mặt bằng, tái định cư từ ngân sách nhà nước.
Thông tư 231/2012/TT-BTC (28/12/2012): Hủy quy định về quản lý vốn đầu tư từ trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2012-2015.
Việc bãi bỏ nhằm thống nhất với các quy định mới, tránh chồng chéo trong quản lý vốn đầu tư công.

4. Quy trình tạm ứng và thanh toán hợp đồng

Tạm ứng: Chủ đầu tư được tạm ứng tối đa 30% giá trị hợp đồng, phải kèm bảo lãnh ngân hàng cho các hợp đồng lớn (thường trên 10 tỷ đồng, theo quy định hiện hành).
Thanh toán: Dựa trên biên bản nghiệm thu khối lượng hoàn thành, có chữ ký xác nhận của chủ đầu tư, tư vấn giám sát, và nhà thầu.
Hồ sơ thanh toán: Bao gồm hợp đồng, biên bản nghiệm thu, hóa đơn tài chính, bảng tổng hợp đề nghị thanh toán, đảm bảo đầy đủ chữ ký và con dấu theo quy định.

5. Quyết toán dự án hoàn thành

Yêu cầu bắt buộc: Lập báo cáo quyết toán cho mọi dự án hoàn thành sử dụng vốn đầu tư công.
Quy trình:
1. Chủ đầu tư lập báo cáo quyết toán.
2. Nộp cơ quan tài chính (Bộ Tài chính hoặc Sở Tài chính) để thẩm tra.
3. Phê duyệt báo cáo trong vòng 9 tháng kể từ ngày nghiệm thu bàn giao công trình.
Xử lý vốn dư/thiếu:
- Vốn dư sau quyết toán được điều chuyển theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
- Vốn thiếu cần giải trình chi tiết, kèm đề xuất bổ sung ngân sách nếu phù hợp.

6. Trách nhiệm của chủ đầu tư và BQLDA

Chủ đầu tư: Tổ chức thực hiện đúng quy trình tài chính, đảm bảo tiến độ tạm ứng, thanh toán, quyết toán. Cung cấp đầy đủ hồ sơ cho cơ quan thẩm tra.
BQLDA: Đại diện chủ đầu tư, lập và lưu trữ hồ sơ thanh toán, giám sát tài chính, chịu trách nhiệm pháp lý nếu xảy ra sai phạm.
Lưu trữ hồ sơ: Hồ sơ gốc (hợp đồng, biên bản, hóa đơn) phải được lưu trữ đầy đủ để phục vụ kiểm toán, thanh tra.

7. Kiểm toán và thanh tra tài chính

Kiểm toán: Do Kiểm toán Nhà nước hoặc đơn vị kiểm toán độc lập thực hiện, nhằm đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp của vốn đầu tư công.
Hậu quả sai phạm: Nếu phát hiện sai sót trong thanh toán hoặc quyết toán, chủ đầu tư và BQLDA phải hoàn trả vốn và chịu xử lý theo quy định pháp luật.
Kết quả kiểm toán: Là cơ sở để điều chỉnh hoặc phê duyệt báo cáo quyết toán.

8. Chi phí quản lý dự án

Chi phí quản lý được phân bổ theo tỷ lệ % trong tổng mức đầu tư, sử dụng cho các khoản như lương, thuê chuyên gia, văn phòng, hoặc phần mềm quản lý dự án.
Yêu cầu minh bạch, kê khai đúng mục đích, công khai báo cáo chi tiết.

9. Hiệu lực và tác động

9.1 Hiệu lực thi hành

Thông tư có hiệu lực từ 10/7/2025, thay thế các quy định cũ, tạo khung pháp lý thống nhất cho quản lý vốn đầu tư công trong xây dựng và giao thông.

9.2 Tác động đến lĩnh vực xây dựng

Lợi ích: Đơn giản hóa quy trình, giảm chồng chéo, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách, đặc biệt tại các dự án cấp xã với vai trò ngày càng lớn trong phân quyền.
Thách thức: Yêu cầu năng lực cao từ chủ đầu tư và BQLDA trong việc lập hồ sơ, tuân thủ quy trình, và đối mặt với kiểm toán nghiêm ngặt.

11. Lưu ý và đề xuất thực thi

11.1 Lưu ý cho các bên liên quan

Chủ đầu tư và BQLDA cần nắm rõ mẫu biểu, quy trình tài chính theo Thông tư 26/2025/TT-BTC để tránh sai phạm.
Cập nhật thông tư định kỳ, đảm bảo nộp hồ sơ đúng hạn, đặc biệt trong bối cảnh phân quyền mạnh cho cấp xã.
Phối hợp chặt chẽ với cơ quan tài chính để hoàn thiện hồ sơ thanh toán, quyết toán.

11.2 Đề xuất thực tiễn

Ứng dụng phần mềm quản lý tài chính (PMIS, BIM, CDE) để đồng bộ hóa hồ sơ dự toán, đấu thầu, thi công, và quyết toán.
Tăng cường tập huấn cho BQLDA cấp xã về quy trình tài chính, đặc biệt trong các dự án hạ tầng giao thông và xây dựng.
Ban hành hướng dẫn chi tiết mẫu biểu hồ sơ thanh toán, quyết toán để đảm bảo tính thống nhất trên toàn quốc.

Gợi ý bạn có thể tham khảo các phần mềm sử dụng phổ biến ở Việt Nam sử dụng cho công việc này ở đây

Tham khảo thêm:

- Xem thêm: Khái niệm BIM là gì? xu hướng 2025 và quy định mới nhất bắt buộc tại Việt Nam

- Xem thêm: Chi phí sử dụng BIM cho Chủ đầu tư, tư vấn thiết kế – Tiêu chí đánh giá lựa chọn

- Xem thêm: CDE trong ISO 19650: Quy trình hay giải pháp công nghệ

- Xem thêm: Tại sao Metadata là yếu tố cốt lõi trong BIM và CD